Jun 14, 2020
در این اپیزود ما به کشور افغانستان می رویم و به بهار سال ۲۰۱۷ ٬ وقتی آمریکا بزرگترین بمب غیرهسته ای ساخت کشور خود را با نام عجیب مادر همه بمبها در منطقه اچین در شرق افغانستان انداخت. اینطور گفته می شد که هدف آمریکا این بود تا شبکه پیچیده ای از تونل ها که توسط گروه دولت اسلامی خراسان٬ گروهی وابسته به داعش استفاده می شد را منهدم کند. تصاویر ماهواره ای که برای بررسی تاثیر این بمب بر منطقه منتشر شدند نکته جالب دیگری را نشان می دادند. به فاصله چند صد متر از محل اصابت بمب٬ نشانه هایی از فعالیت وسیع گروه های به دست آمد که به طور گسترده ای به استخراج منابع معدنی مشغول بودند. این منابع چه بودند و اهمیت آنها در جنگهای کشور افغانستان چه بود؟
منابع متعدد نشان می دهد که گروه های مسلح مخالف دولت نظیر طالبان و داعش در استخراج معادن در افغانستان فعالند و هزینه های مبارزه و جنگ خود را علیه دولت مرکزی از طریق فروش سنگهای قیمتی این معادن تامین می کنند. مثلا بخشی از این شواهد نشان می دهد که گروه ها فقط از استخراج و فروش سنگ لاجورد بیش از ۲۰ میلیون دلار به دست می آورده اند. کنترل منابع معدنی یکی از استراتژی های اصلی گروه داعش در کشورهایی است که این گروه در آنها فعال است و این استراتژی به طور قطع و یقین در افغانستان هم دنبال شده است و تحقیقات نشان می دهد تا چندی پیش٬ داعش در افغانستان بر روی استخراج تالک٬ کرومایت و سنگ مرمر متمرکز بوده است. دنبال کردن این استراتژی به قدری جدی است که دو گروه طالبان و داعش بر سر رقابت در کنترل معادن قیمتی با یکدیگر جنگهای خونین داشته اند که به آواره شدن بیش از ۶۰هزار نفر در مناطق اطراف این معادن انجامیده است.
در سال ۲۰۱۸ موسسه گلوبل ویتنس یا شاهد جهانی گزارشی را منتشر کرد که در آن نشان می داد چگونه دو گروه داعش و طالبان ماده معدنی تالک را استخراج کرده٬ آنرا به خارج از افغانستان منتقل کرده و در بازارهای جهانی عمدتا اروپا و آمریکا می فروشند. تالک که یک ماده معنی بسیار نرم است به راحتی آب و رطوبت را جذب کرده و نقشی مهم در سرامیک سازی٬ صنعت رنگ کاغذ٬ مواد بکار برده شده برای ساخت سقف٬ پلاستیک و لاستیک و البته پودر بچه دارد. این گزارش ضمن برجسته کردن نقش فساد دولت مرکزی در افغانستان در عدم توانایی اداره معادن افغانستان این زنگ خطر را به صدا درآورد که تا زمانی که مشکل فساد در این زمینه حل نشود٬ گروه های مسلح مخالف دولت به کنترل معادن و فروش منابع معدنی ادامه خواهند داد و عملا مقابله با آنها غیرممکن خواهد شد.
در این اپیزود پادکست دایره شفافیت سراغ استیون کارتر رفتیم. کسی که مدیریت تهیه این گزارش را برای گلوبال ویتنس برعهده داشته است. استیون به زبان دری هم مسلط است و سالها تجربه کار در افغانستان تحت عنوان دیپلمات٬ خبرنگار و محقق را دارد. این را هم اشاره کنم که من با استیون سر تحقیقی راجع به قانون معادن افغانستان همکاری کوچکی کردم.
👇🏼برنامه های پادکست دایره شفافیت را از اینجا دنبال کنید
🌐 Libsyn
🌐 Namlik
🌐 CastBox